De invloed van stress op onze mondgezondheid
Wist je dat stress van grote invloed kan zijn op onze mondgezondheid? Het is voor ons allemaal waarschijnlijk wel bekend dat stress in hoge mate ongezond voor ons kan zijn. Zo kan stress bijdragen aan obesitas, hart- en vaatziekten, mentale gezondheidsklachten en noem maar op. Maar ook in de mond zien we binnen de tandheelkunde chronische stress heel duidelijk terugkomen. Zo kan een patiënt bijvoorbeeld behoorlijk gaan knarsen, er kan veel meer bloeding ontstaan en stress kan ook van invloed zijn op een slechte adem.

Stress en een slechte adem
Stress heeft invloed op de activiteit van de speekselklieren. Door stress wordt de fight-or-flightreactie in ons lichaam geactiveerd, waardoor sneller gereageerd kan worden in noodsituaties. Wanneer er sprake is van chronische stress (dus niet alleen als die tijger ineens voor je staat op de weg), is dit systeem continu actief. Dit kost het lichaam heel veel energie, welke dan niet per se naar de productie van speeksel gaat. Het kan de speekselproductie verminderen, wat kan zorgen voor een droge mond. De plaque en andere bacteriën worden als het ware niet meer weggespoeld, waardoor sneller een slechte adem kan ontstaan.

Stress en bloedend tandvlees
Er zijn meerdere factoren die tandvleesproblemen kunnen verergeren. Een van de factoren die het tandvlees kunnen verslechteren, is stress. Dit heeft alles te maken met de immuunfitheid van het lichaam. Door een verminderde immuunfitheid is de balans tussen het microbioom en de gastheer (de persoon/patiënt) verstoord. Bij stress krijgt plaque meer de kans om aan te tasten en zo kunnen sneller tandvleesproblemen ontstaan. Er is een verband aangetoond tussen stress en gingivitis/parodontitis, maar bijvoorbeeld ook tussen acute necrotiserende tandvleesproblemen. Dit is een hele destructieve tandvleesontsteking. Hoge cortisolspiegels kunnen bijdragen aan de groei van de ontstekingsbacteriën in de mond.

Een ander geval met veel stress en meer tandvleesontsteking is dat de mondverzorging in een periode van veel stress nu eenmaal geen prioriteit is. We hebben andere dingen aan ons hoofd dan goed poetsen, rageren en stokeren. Helaas! Want juist in deze periode blijken de bacteriën dus extra aan te kunnen tasten. En zeg nu eerlijk, dat poetsen en stokeren kost echt geen zeeën van tijd.

Knarsen
Knarsen of klemmen gebeurt vaak tijdens het slapen, maar kan ook gedurende de dag voorkomen. Misschien heb je er zelf wel last van. Het kan tot gevolg hebben dat je je glazuur gewoon wegslijt door het over elkaar schuren van de tanden. Er bestaat een relatie tussen stress en het klemmen en knarsen met de tanden. Het is een reactie van het lichaam en soms heb je het niet eens door, totdat je van de tandarts of mondhygiënist te horen krijgt dat het al goed zichtbaar is in de mond. Je kan het zelf soms wel herkennen doordat je met vermoeide kaakspieren opstaat, maar ook bijvoorbeeld met hoofdpijn en vermoeidheid (je bent duidelijk niet tot rust gekomen tijdens de nachtrust). Tja, en wat doe je dan aan dat knarsen en klemmen? Om de tanden en kiezen te beschermen kan je een speciaal bitje krijgen. Maar dit neemt natuurlijk niet de oorzaak weg. Waar komt de stress vandaan en wat kan je hieraan doen?

Manieren om stress te verminderen
Zoals ik hierboven al aangaf, kunnen we soms wel wat bedenken om het gebit te beschermen, maar dat neemt nog niet het daadwerkelijke probleem weg, namelijk de aanwezige stress. Ja, we ervaren allemaal wel eens stress, maar dit kan echt al snel ongezonde vormen aannemen. Maar hoe voorkomen we dit dan of hoe lossen we dit op? Dit kan natuurlijk per persoon verschillen. Vaak geven patiënten al snel aan veel stress te ervaren op het werk en hier voorlopig nog geen verandering in te verwachten.

Oef... en om eerlijk te zijn heb ik het afgelopen periode bij mijzelf ook ervaren. Na mijn drukke werkdagen kwam ik thuis en had ik nog steeds het gevoel alsof ik moest haasten en ik ervaarde veel onrust in mijn lichaam. Tijd dus om in actie te komen, want naast dat ik mijn gebit heel belangrijk vind, vind ik de rest van mijn gezondheid ook ontzettend belangrijk en wil ik het niet te ver laten komen. Daarom onderstaand een lijstje met ideeën die mogelijk kunnen helpen:

• Yoga en andere sporten: Tijdens mijn zoektocht kwam ik literatuur tegen die aangeeft dat yoga effectief kan zijn bij het beheersen van stress. Andere sporten zullen ook absoluut werken, maar yoga is in dat opzicht toch iets relaxter dan bijvoorbeeld crossfit. Zelf denk ik wel dat het belangrijkste is dat je je hoofd even goed leeg kan maken, maar dat dit bij yoga iets langer aan zal blijven houden. Yoga hoeft overigens echt niet saai en zweverig te zijn, maar kan super uitdagend zijn, met een hoop spierpijn tot gevolg.
• Schrijf je gedachtes op papier: Voor je gaat slapen even je gedachtes op papier zetten, zodat je met een rustig hoofd kan slapen en in de nacht echt toe komt aan rusten, zonder te veel te hoeven verwerken wat er die dag allemaal is gebeurd.
• Ga de natuur in: Gun jezelf wat frisse buitenlucht en geniet even van de mooie natuur. Dagelijks een kort stukje lopen in je pauze of bijvoorbeeld na werk kan wonderen doen. Het liefst even alleen en zonder muziek in zodat je echt even tijd alleen hebt en ook nu al wat meer rust kan creëren in je hoofd.
• Maak gezonde voedingskeuzes: Ons lichaam kan ook veel stress ervaren door wat minder gezonde voedselkeuzes. Je maakt je lichaam nu eenmaal blijer met fruit en groente dan chips en frituur.
• Mindset: Denk aan mediteren en een fijne ochtendroutine creëren.
• Praten: Praat met elkaar over de dagen, problemen, nieuwe inzichten, etc. Mocht het echt nodig zijn en heb je het gevoel tegen een burnout of depressie aan te zitten, zoek dan professionele hulp (kan ook zonder klachten, je weet nooit wat het je brengt).

Doe wat werkt voor jou! Geef jezelf wat tijd en ruimte om te ontdekken wat het beste bij je past.

Bronnen:

1. Mondgezondheid en stress. (2018, 30 augustus). dental INFO. https://www.dentalinfo.nl/thema-a-z/mondhygiene/mondgezondheid-en-stress/
2. Decker, A., Askar, H., Tattan, M., Taichman, R. & Wang, H. L. (2019). The assessment of stress, depression, and inflammation as a collective risk factor for periodontal diseases: a systematic review. Clinical Oral Investigations, 24(1), 1–12. https://doi.org/10.1007/s00784-019-03089-3
3. Pitzurra, L. (2020). Stress and periodontitis. Nederlands Tijdschrift voor Tandheelkunde, 127(06), 358–364. https://doi.org/10.5177/ntvt.2020.06.20032
4. Jongh, A. de & Horst, G. ter. (2020). psychosomatiek en parodontale aandoeningen. Nederlands Tijdschrift Voor Tandheelkunde, 422–426. https://www.researchgate.net/publication/339104840_Psychosomatiek_en_parodontale_aandoeningen
5. Cocchiara, R., Peruzzo, M., Mannocci, A., Ottolenghi, L., Villari, P., Polimeni, A., Guerra, F. & La Torre, G. (2019). The Use of Yoga to Manage Stress and Burnout in Healthcare Workers: A Systematic Review. Journal of Clinical Medicine, 8(3), 284. https://doi.org/10.3390/jcm8030284

Wat is het belang van een gezonde mond met 7 tips

Er wordt nog wel eens vergeten dat de mond van groot belang is voor onze gezondheid. Een stralende lach kan bijvoorbeeld veel over iemand vertellen. Maar waarom is een gezonde mond nu precies zo belangrijk? En hoe houden we de mond eigenlijk gezond?

De spijsvertering begint in de mond. Het goed kunnen kauwen en eten is al van groot belang voor de aanmaak van bepaalde enzymen die je in de rest van het lichaam nodig hebt voor bijvoorbeeld de verdere vertering.

De mond als spiegel

Een gezonde mond kan van grote invloed zijn op onze algemene gezondheid. Er wordt ook wel gezegd dat de mond de spiegel is van de algehele gezondheid. Zijn er bijvoorbeeld plotseling ontstekingen in de mond te vinden, dan kan het zo zijn dat er verder in het lichaam ook ontstekingen te vinden zijn. Alles is met elkaar verbonden en dat zie je zo keer op keer terug. Zo blijken er ook relaties te bestaan tussen de mondgezondheid en de algehele gezondheid. Een slechte mondgezondheid kan het risico op lichamelijke aandoeningen vergroten. Denk bijvoorbeeld aan diabetes mellitus, hart- en vaatziekten en Alzheimer. Maar ook ondergewicht kan ontstaan doordat er bijvoorbeeld niet goed meer kan worden gegeten door het ontbreken van tanden en kiezen, pijn of verandering van smaak.

Tips voor een gezonde mond

1. Poets je tanden twee keer per dag en neem hier dan ook rustig de tijd voor. De regel is om twee keer per dag twee minuten te poetsen, maar uiteindelijk zal je met de juiste manier van poetsen zeker drie minuten bezig zijn. Ik zie vaak dat hier niet de tijd voor wordt genomen, we hebben altijd maar haast! Maar zeg nu eerlijk, twee keer drie minuten op onze hele dag... dat stelt toch helemaal niet zo veel voor? Het mag een hele grote rol spelen in jouw verzorging gedurende de dag. We douchen, frissen ons op, kammen ons haar, kleden ons aan. Allemaal zonder hier bij na te denken, het hoort bij onze dagelijkse routine. Het is een kleine moeite om de mondverzorging ook aan jouw ochtend- en avondroutine toe te voegen.

2. Gebruik één keer per dag een stoker of rager tussen de tanden en kiezen in. Hoe goed je ook poetst, tussen de tanden en kiezen komen de haartjes van de borstel echt niet. Hier is dus echt nog een stoker of rager nodig. Of je een stoker of rager nodig hebt is een beetje afhankelijk van de aanwezige ruimte tussen de tanden en kiezen in.

3. Kijk ook eens naar de kleur van je tong. Is deze mooi roze of zit hier een wit/geel laagje op? Kies er dan voor om voorzichtig een tongschraper over de tong te halen om ook hier alle plaque van te verwijderen. Dit draagt ook nog eens bij aan het voorkomen van een vervelende mondgeur.

4. Eet voldoende onbewerkte producten, voornamelijk fruit en groenten en voldoende vezels en gezonde vetten.

5. Vergeet je vitamines niet. Met name vitamine D3 is van groot belang voor onze mondgezondheid. Ook vitamine C speelt een grote rol in het behouden en krijgen van een gezonde mond.

6. Zorg voor voldoende ontspanning in jouw leven. Te veel stress is ontzettend slecht voor ons lijf en kan ook van grote invloed zijn op onze mondgezondheid.

7. Bezoek de mondhygiënist, tandarts of preventieassistent. Je bent nooit te oud om te leren en daar kan je bij de mondhygiënist ook weer eens achter komen. Hoe kunnen we verwachten dat we precies weten hoe je goed moet poetsen, zonder dat we hier ooit les in hebben gehad? Zo zie ik vaak terug dat de elektrische tandenborstel nog op dezelfde manier als een handtandenborstel wordt gehanteerd. En dan doe je helaas vaak meer kwaad dan goed. Zonde! Daarnaast kan het zo zijn dat er nog tandsteen aanwezig is, waardoor je kan poetsen tot je een ons weegt, maar de ontsteking zal blijven bestaan.

Bronnen

• De invloed van slechte mondgezondheid op fysieke kwetsbaarheid - NTVT

• De relatie mondgezondheid en algemene gezondheid bij ouderen - NTVT

De oorzaken van een slechte adem inclusief tips

Wat is halitose
Een slechte of stinkende adem wordt ook wel halitose genoemd. Soms ruikt iemand misschien tijdelijk een beetje uit zijn mond door het eten van bepaalde kruiden of voedsel. Halitose is wanneer jij constant een slechte adem hebt. Het hebben van een slechte adem kan van invloed zijn op je sociale leven of je zelfvertrouwen. In de praktijk kom ik regelmatig mensen tegen die met dit probleem kampen en oprecht schaamte voelen. In dit artikel gaan we op zoek naar de oorzaken van halitose (met focus op voeding) en hoe dit opgelost kan worden.

Wat is de oorzaak van een slechte adem
Een slechte adem wordt veroorzaakt door de gasvormige zwavelverbindingen die worden geproduceerd door een bepaald type bacteriën die zich op de achterkant van je tong concentreren. Er zijn meerdere “boosdoeners” die een slechte adem kunnen veroorzaken. Onderstaand som ik er een aantal op:

• Roken, koffie en alcohol

• Slechte spijsvertering

• Slecht werkende lever

• Het eten van te veel eiwitten

• Het eten van te weinig vezels

• Tandvleesontsteking (gingivitis en parodontitis). In een groot gedeelte van de gevallen is dit de veroorzaker van een slechte en zeer typische mondgeur

• Aanwezige actieve gaatjes in de tanden en kiezen

• Achtergebleven voedsel; dit heeft dus ook alles met een slechte mondhygiëne te maken

Eiwitten
Hoewel de grootste veroorzaker van een slechte adem het achterblijven van voedselresten, een slechte mondhygiëne en ontstoken tandvlees is, spelen eiwitten ook een grote rol. Het is bekend dat de eiwitten uit zuivel in de mond afbreken. Dit zorgt ervoor dat aminozuren vrijkomen, welke zeer rijk zijn aan zwavel. Zuivelproducten zijn bronnen van het melkeiwit caseïne, welke het zwavelhoudende aminozuur cysteïne bevat. Dit kan de veroorzaker zijn van een vieze geur uit de mond.

Vezels
Het blijkt dat halitose (de slechte adem) wordt verminderd door te eten. Door te eten ontstaat er “zelfreiniging” in de mond door het kauwen van voedsel. Hoe intensiever er moet worden gekauwd, hoe sterker het zelfreinigende effect. In een onderzoek werden deelnemers gerandomiseerd. De eerste groep kreeg een vezelrijke kauwmaaltijd met een volkoren broodje met jam en een rauwe appel. De tweede groep was de vezelarme groep. Deze groep kreeg een wit broodje met gelei en een gekookte appel. De vezelrijke groep had duidelijk een betere score en had een minder slechte adem in vergelijking met de vezelarme groep. De conclusie van dit onderzoek was dan ook dat een kauwintensieve, vezelrijke maaltijd zal leiden tot een grotere vermindering van een halitose.

Wat kan je zelf doen aan een slechte adem

• Verwijder alle tandplaque en voorkom ontstekingen in de mond. Dit klinkt misschien makkelijk, maar toch blijkt dit in de praktijk lastiger dan je misschien denkt. Ieder gebit heeft soms toch nog lastig te reinigen hoeken, waar heel makkelijk tandplaque achterblijft. Poets je tanden 2 keer per dag en gebruik iets tussen de tanden en kiezen in zoals een stoker of ragers.

• Gebruik een tongschraper om je tong te kunnen reinigen.

• Bezoek de mondhygiënist. Tja, hier zijn we misschien niet allemaal mee opgegroeid en aangezien ik werk als mondhygiënist ben ik natuurlijk een beetje bias. Toch kan je heel veel leren van een bezoek aan de mondhygiënist en kan het je helpen om een slechte mondadem te voorkomen of er van af te komen.

• Eet voldoende groente en fruit voor een optimale vezelinname. Wanneer ik vraag aan de patiënt of er voldoende groente en fruit wordt gegeten is het antwoord eigenlijk altijd ja. Toch blijkt bij doorvragen dat veel mensen maar moeilijk aan de 2 stuks fruit komen en er een vrij magere inname van groentes is. Probeer bij iedere maaltijd groentes en fruit te eten.

• Beperkt de inname van eiwitten. Zeker fanatieke sporters onder ons leggen soms de focus te veel op de eiwitinnamen. Uiteindelijk moet er een mooie balans zijn en die balans raakt echt zoek wanneer er allemaal chemische toegevoegde eiwitten gegeten zullen worden. Bedenk je goed dat ook de producten die de natuur ons te bieden heeft eiwitten bevatten. Hier hoef je dus echt niet extra op te focussen. Eet voldoende en de balans volgt vanzelf. Hoe meer je sport, hoe meer je zal eten en hoe meer eiwitten je binnen zal krijgen, zonder dat dit in overmaat is.

• Stop met roken. Dit spreekt natuurlijk voor zich.

• Beperk alcohol en koffie.

Een slechte adem kan heel vervelend zijn, maar er is eigenlijk altijd een oorzaak aan te wijzen. Hopelijk heb je iets aan de tips. Schaam je niet (we zijn allemaal mensen) en ga er lekker mee aan de slag.

Bronnen

1. Faclm, G. M. M. D. (2022, 24 augustus). Foods That Cause and Help Halitosis (Bad Breath) [Video]. NutritionFacts.org. https://nutritionfacts.org/video/foods-that-cause-and-help-halitosis-bad-breath/

2. Faclm, G. M. M. D. (2022b, augustus 24). How to Naturally Treat Tongue Coating-Associated Halitosis (Bad Breath) [Video]. NutritionFacts.org. https://nutritionfacts.org/video/how-to-naturally-treat-tongue-coating-associated-halitosis-bad-breath/

3. Faclm, G. M. M. D. (2022c, september 27). Best Foods for Halitosis and Gingivitis [Video]. NutritionFacts.org. https://nutritionfacts.org/video/best-foods-for-halitosis-and-gingivitis/

Het belang van vitamine D voor onze mondgezondheid
Helaas heeft een heel groot gedeelte van de bevolking een vitamine D-tekort. Maar wist je dat vitamine D3 ook heel erg belangrijk is voor een gezonde mond? Of het nu gaat om gaatjes of tandvleesproblemen, vitamine D3 kan hier een hele grote rol in spelen. Logisch eigenlijk ook, als je je bedenkt dat alle processen in het lichaam heel nauw samenwerken. Meer over de rol van vitamine D en de rol bij gaatjes en tandvleesproblemen lees je in de blog van vandaag.

Vitamine D en tandvleesproblemen
Hoge vitamine D-waardes zorgen voor 20% minder kans op het ontstaan van tandvleesproblemen. Een tekort aan vitamine D vergroot de kans op het ontstaan van tandvleesproblemen en zelfs het verlies van tanden en kiezen. Daarnaast blijkt ook dat het succes van het herstel van tandvleesproblemen minimaal is bij een vitamine D-tekort (dit ging om herstel van het tandvlees aan de hand van een chirurgische ingreep).

Zwangerschap
Een bekend probleem bij zwangere vrouwen is het sneller ontstaan van tandvleesproblemen. Dus op het moment van zwangerschap en zelfs na de bevalling heeft de vrouw sneller last van meer bloedingen van het tandvlees. Ook hier blijkt dat lagere vitamine D-waardes bij zwangere vrouwen de kans op het ontstaan van tandvleesproblemen vergroten.

Vitamine D en gaatjes
Een symptoom van vitamine D-tekort is het vaak hebben van gaatjes. Gaatjes in het gebit ontstaan door tandplaque. Elke keer wanneer je iets eet kunnen de bacteriën uit de tandplaque het gebit aantasten door een soort zuurstoot. Uit onderzoek blijkt ook dat er een verband bestaat tussen een vitamine D-tekort en het ontstaan van gaatjes. Dit blijkt zelfs een hele grote rol te kunnen spelen, tot zo’n 47-54%. Dus een lager vitamine D-niveau in het lichaam vergroot de kans op het krijgen van gaatjes enorm.

Het is dus duidelijk dat gezonde waardes vitamine D in het lichaam bijdragen aan het verbeteren van de mondgezondheid. Naast vitamine D spelen ook andere vitamines, zoals vitamine C, een grote rol in het bijdragen aan een gezonde mond.

Bron: opleiding mondzorgkunde en webinar the role of vitamins and minerals for our health by Ronald Muts